AntiAging - Αξιοποίηση της Ελληνικής μικροβιακής ποικιλότητας για την ανάπτυξη καινοτόμων καλλυντικών και συμπληρωμάτων διατροφής, Τ2ΕΔA-01410.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η Ελλάδα διαθέτει από τα υψηλότερα επίπεδα βιοποικιλότητας στην Ευρώπη, λόγω ιδιαιτέρου κλίματος και γεωγραφικών συνθηκών. Όμως ο πλούτος αυτός παραμένει ως τώρα σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητος. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει η οικονομική εκμετάλλευση κάποιων αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών τα οποία έχουν συμβάλει στην ανάπτυξη μιας ποιοτικά καινοτόμου επιχειρηματικότητας. Ωστόσο, πλέον του πλούτου και της εκτενούς βιοποικιλότητας των ενδημικών φυτών, στον Ελληνικό χώρο παρατηρείται έντονη βιοποικιλότητα και σε επίπεδο μικροοργανισμών. Αν και οι μικροοργανισμοί αυτοί έχουν μελετηθεί ως ένα βαθμό, δεν υπάρχει ακόμα κανενός είδους οικονομική ή εμπορική εκμετάλλευση. Λαμβάνοντας υπόψη την Εθνική Στρατηγική & το Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα και τις προτεραιότητες της «Εθνικής Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης – RIS3», προτείνουμε μέσω του έργου «AntiAging» την κεφαλαιοποίηση της τεχνογνωσίας που υπάρχει στη χώρα με την ανάπτυξη καινοτόμων αντιγηραντικών προϊόντων, όπως δερμοκαλλυντικών και συμπληρωμάτων διατροφής με πανευρωπαϊκή και παγκόσμια αποδοχή, αξιοποιώντας την Ελληνική βιοποικιλότητα. Για τους σκοπούς του έργου συστήνεται μια διεπιστημονική σύμπραξη μεταξύ μιας κορυφαίας επιχείρησης (με πολυετή πείρα στην αγορά φαρμακευτικών και παρα-φαρμακευτικών προϊόντων) και τεσσάρων ερευνητικών φορέων της χώρας με τεχνογνωσία στη Μικροβιολογία, στη Βιοτεχνολογία, στη Xημεία-απομόνωση και χαρακτηρισμό Φυσικών Προϊόντων, καθώς και στη Μοριακή-Κυτταρική Βιολογία του Γήρατος. Η σύμπραξη αυτή συνδέει την έρευνα και την καινοτομία με την επιχειρηματικότητα. Στο πλαίσιο του έργου «AntiAging», προτείνεται η αξιοποίηση της υπάρχουσας συλλογής ~1000 στελεχών Ακτινοβακτηρίων του ΕΚΠΑ. Οι μικροοργανισμοί αυτοί έχουν συλλεχθεί από μοναδικά Ελληνικά ενδιαιτήματα όπως ηφαίστεια, ιαματικές θερμές πηγές, κ.α. Πολλά από τα στελέχη αυτά, κυρίως του γένους Streptomyces έχουν ήδη μελετηθεί από τους εμπλεκόμενους ερευνητικούς φορείς και έχει βρεθεί να παράγουν μεταβολίτες με σημαντική αντιγηραντική δράση. Στα πλαίσια του προτεινόμενου έργου, τα στελέχη καλλιεργηθηκαν εργαστηριακά σε συνθήκες που επάγουν τη βιοσύνθεση δευτερογενών μεταβολιτών. Στη συνέχεια, με φιλικές προς το περιβάλλον τεχνικές παράψθηκαν μια σειρά από εκχυλίσματα που θα αξιολογήθηκαν ως προς την  αντιγηραντική τους δράση σε in vitro, κυτταρικά και in vivo πειραματικά μοντέλα. Στα εκχυλίσματα αυτά, αρχικά ελέχθηκε η αντιοξειδωτική τους δράση καθώς και η δραστικότητα αναστολής των ενζύμων ελαστάση και τυροσινάση σε in vitro και κυτταρικές δομικές. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στην αναστολή ελαστάσης (αντιρυτιδική ενεργότητα) ο έλεγχος έγινε τόσο σε απομονωμένο ένζυμο όσο και σε κυτταρικές σειρές ανθρωπίνων κερατινοκυττάρων. Όμοια, η αναστολή τυροσινάσης (λευκαντική δράση) ελέχθηκε τόσο σε απομονωμένο ένζυμο όσο και σε μελανοκύτταρα. Τα εκχυλίσματα ελέχθηκαν επίσης σε κυτταρικές σειρές ανθρωπίνων κερατινοκυττάρων για την επίδραση τους (ενεργοποιητές) στο πρωτεάσωμα και/ή την αυτοφαγία καθώς τα κυτταρικά αυτά ρυθμιστικά μονοπάτια σχετίζονται με πιθανή αντι-γηραντική δράση. Όλα τα βιοενεργά εκχύλισματα αξιολογήθηκαν για την ασφάλεια τους σε ανθρώπινα κερατινοκύτταρα και για τα πιο βιοδραστικά/μη τοξικά μελετήθηκε η αντιοξειδωτική τους δραστικότητα, η ενεργοποίηση των συστημάτων πρωτεασώματος/αυτοφαγίας και η επίδραση στη μακροβιότητα σε in vivo πειραματικά μοντέλα (Drosophila sp.) μετά από δια βίου χορήγηση ως συμπλήρωμα διατροφής. Στα πλαίσια ανάπτυξης επιπλέον εφαρμογών, μελετήθηκε επίσης και η αντιμικροβιακή δράση των απομονωθέντων εκχυλισμάτων έναντι παθογόνων μικροοργανισμών για τη χρήση τους και ως αντιμικροβιακοί παράγοντες στα καλλυντικά. Οι τρείς παραγωγείς μικροοργανισμοί των πιο δραστικών εκχυλισμάτων καλλιεργήθηκαν σε βιοαντιδραστήρα πιλοτικής κλίμακας, προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η βιοσύνθεσή των σχετικών μεταβολιτών και να οριστικοποιηθούν τα πρωτόκολλα παραγωγής του τυποποιημένου εκχυλίσματος που θα ενσωματωθεί στα τελικά προϊόντα. Την ανάπτυξη της τελικής φόρμουλας, της κατάλληλης συσκευασίας, και της δημιουργικής τοποθέτησης ως επώνυμο προϊόν στην ανάλογη κατηγορία, την ανέλαβε ο εμπορικός εταίρος της σύμπραξης. Όλες οι διεργασίες που υλοποιήθηκαν σε εργαστηριακή και πιλοτική κλίμακα πραγματοποιήθηκαν σύμφωνα με τα πρότυπα και τις παραμέτρους που απαιτούνται από τα συστήματα ποιότητας ώστε η μεθοδολογία να μπορεί να μεταφερθεί και σε βιομηχανική κλίμακα λαμβάνοντας υπόψη και τη σχετική Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία για το τελικό προϊόν. Μακροπρόθεσμος στόχος του έργου «AntiAging» είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας των εμπλεκόμενων φορέων προς διεθνείς αγορές, με σκοπό τη μετάβαση στην ποιοτική καινοτόμα επιχειρηματικότητα. Η ανάπτυξη και εμπορευματοποίηση πρωτότυπων δερμοκαλλυντικών, συμπληρωμάτων διατροφής και γενικότερα παραφαρμακευτικών προϊόντων θα συμβάλλει ενεργά στην επίτευξη του στόχου αυτού, με πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσο για την σύμπραξη όσο και για την Εθνική Οικονομία.
ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ:
    • ΦΑΡΜΑΑΣΕΡΒ-ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ 
    • ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Ι. ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ Ι. Ο.Ε.
    • ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΟΥ και ΒΙΟΦΥΣΙΚΗΣ, ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, ΕΚΠΑ 
    • ΟΜΑΔΑ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑΣ -ΤΟΜΕΑΣ ΒΟΤΑΝΚΗΣ, ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ, ΕΚΠΑ
    • ΤΟΜΕΑΣ ΦΑΡΜΑΚΟΓΝΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΧΗΜΕΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ, ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ, ΕΚΠΑ  (Δρ. Φωκιαλάκης) 
    • ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ, ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ  

Το AntiAging υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ – ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ και συγχρηματοδοτείται από τo Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ), με κωδικό έργου Τ2ΕΔA-01410.